Artikel in het ED deze week over archeologische opgravingen op landgoed Groot Bijstervelt in Oirschot voordat nieuwbouw begint:
ED: Oude gracht Groot Bijstervelt in Oirschot blootgelegd
OIRSCHOT - Archeologische opgravingen op landgoed Groot Bijstervelt in Oirschot voordat nieuwbouw begint.
Frank van den Heuvel 22-11-18
Archeoloog Patrick Bringmans laat een zakje met keramiekscherven zien. Op foto’s toont hij een gave wijnfles. ,,In ajuin-vorm, typisch voor midden achttiende eeuw”, vertelt de Vlaming. ,,We hebben ook delen van andere flessen gevonden, zoals losse bodems, maar deze is helemaal in tact. Dat is wel bijzonder.”
Bringmans is in dienst van Econsultancy en dezer dagen werkzaam op het terrein van Groot Bijstervelt in Oirschot. Het voormalige landhuis en later Montfortanenklooster aan de oostkant van het dorp wordt omgetoverd tot een modern woonzorgcomplex. Delen rondom het monumentale hoofdgebouw zijn al gesloopt, de voorbereidingen voor nieuwbouw zijn in volle gang.
Beschoeiing
Op de plek waar tot voor kort de oostvleugel stond, is nu een immens gat gegraven. Aan de zijkanten komen houten palen tevoorschijn, met ertussen de horizontale planken die dienden als beschoeiing van de gracht die ooit rondom het landhuis lag. De archeologen wisten op basis van oude tekeningen waar de gracht heeft gelegen en zijn daar tijdens het onderzoek van de voorbije weken – onder meer via proefsleuven – in bevestigd. ,,We hebben gevonden wat we zochten.”
De gracht dateert van ongeveer 1770-1775, de jaren dat ook het landhuis is gebouwd in opdracht van Baron L. Sweerts de Landas, heer van Oirschot. ,,Dat je hier een wijnfles vindt, en bijvoorbeeld ook een steel van een kristallen wijnglas, is een teken dat het om welgestelde bewoners ging”, zegt Ria Berkvens, regio-archeologe van de Omgevingsdienst Zuidoost-Brabant.
De gracht verdween kort nadat de paters Montfortanen zich hadden gevestigd op het landgoed, begin twintigste eeuw. In 1907 werd op de plek van de gracht de oostvleugel aangebouwd.
Veertiende eeuw
Voordat Sweerts de Landas er een landhuis bouwde, stond er ook al iets op het terrein aan de huidige Montfortlaan. ,,De vermeldingen van Groot Bijstervelt gaan al terug tot de veertiende eeuw”, vertelt Berkvens. ,,We weten niet precies wat er heeft gestaan. Vermoedelijk een boerderij, met veel landerijen eromheen. Waarschijnlijk was er ook toen al een grachtenstelsel, want tijdens het huidige onderzoek hebben we restanten van oude grachten ontdekt die niet direct aan het landhuis te koppelen zijn en ook niet op oude tekeningen staan. Maar om die goed te dateren hadden we eigenlijk meer vondsten nodig gehad.”
De restanten van de beschoeiing worden deze week uit de grond gehaald en verder onderzocht. Ook de scherven en het glas worden nader bestudeerd. Over een eventuele nieuwe bestemming van de vondsten, formeel eigendom van de provincie, wordt nog nagedacht.