Geluid in beeld

Op basis van de Europese richtlijn Omgevingslawaai moeten zes gemeenten in de regio Zuidoost-Brabant geluidbelastingkaarten maken. Voor Best, Eindhoven, Geldrop-Mierlo, Helmond, Nuenen en Veldhoven geeft de Omgevingsdienst Zuidoost-Brabant (ODZOB) uitvoering aan de EU-richtlijn Omgevingslawaai, ook wel Environmental Noise Directive (END) genoemd. Het doel is inwoners te informeren over het geluid waaraan zij blootgesteld worden. Het gaat dan om lawaai van weg-, rail- en vliegverkeer en geluid dat veroorzaakt wordt door industrie.

De kaarten moeten elke vijf jaar worden bijgewerkt. De geluidgegevens van het jaar vóór publicatie vormen de basis. Ralf van Beek doet het rekenwerk bij de ODZOB. Hij verzamelt alle gegevens en giet ze in modellen die de basis vormen voor de geluidkaarten. “Voor deze tranche baseren we ons op de gegevens van 2021. De kaarten die daaruit komen, vormen de basis voor actieplannen die de gemeenten opstellen voor de komende vijf jaar.” Die actieplannen zijn gericht op het voorkomen of beperken van omgevingslawaai.

Europese normen

Ralf: “De geluidkaarten en tabellen voor deze tranche moesten we voor het eerst aanleveren in de Centrale Voorziening GeluidGegevens (CVGG), een digitaal systeem. Rijk, gemeenten, provincies en waterschappen gebruiken de CVGG om geluidgegevens aan te leveren, te raadplegen en af te nemen. Het aanleveren moest wel voor 1 oktober 2022 gebeuren. Dat was nog een uitdaging, omdat Europa dit jaar voor het eerst een nieuwe rekenmethode hanteert: die werkt met normen voor heel Europa en niet per land. Gelukkig is het ons gelukt en lopen we op schema: deel 1, de inventarisatie met kaarten en tabellen, is afgerond.”

Deel 2 komt nu: het op- en vaststellen van de actieplannen. De einddatum voor de actieplannen staat dit keer op 18 juli 2024. Monique Sars verzorgt als projectleider de coördinatie met de gemeenten en het ministerie: “We hebben een jaar langer de tijd dan bij de eerdere tranches. Dat is het geval omdat het ministerie de wens heeft om de plannen onder de aanstaande Omgevingswet te laten vallen. De gemeentelijke maatregelen om geluidsoverlast te beperken passen daar goed in: want ook die hebben als doel de leefomgeving van inwoners te verbeteren.”

Samen optrekken

Voor het actieplan kunnen de gemeenten samen optrekken. Om gezamenlijke ambities waar te maken kunnen ze ervoor kiezen diverse maatregelen samen op te pakken. Monique: “In veel gevallen kunnen gemeenten samen optrekken. Regionaal doen ze dit al langer. Zoals bij plannen in het kader van mobiliteit: de aanleg van een nieuw fietspad stopt niet bij de gemeentegrens. Als je geluid meeneemt in je mobiliteitsplan, sla je twee vliegen in één klap. Staat er bijvoorbeeld onderhoud van een weg op de planning? Denk dan aan de aanleg van een stiller wegdek.”

Ralf: “In de actieplannen nemen we in samenspraak met gemeenten hotspots op, die we vervolgens samen bekijken. Een hotspot, dat is een gebied waar de geluidbelasting het hoogst is. Staat er zo’n hotspot in het gebied dat aangepakt gaat worden? Neem het mee in je beleid!”

Dag en nacht

Op de kaarten is de geluidbelasting te zien op woningen en andere geluidgevoelige bestemmingen, zoals ziekenhuizen en scholen. De kaarten geven een indicatie van de geluidbelasting door wegverkeer, spoorwegen, industrie en luchtvaart. Die is natuurlijk niet elk uur en elke dag hetzelfde. Daarom zijn de kaarten op basis van gemiddelden samengesteld.

Ralf: “De geluidbelasting is een jaargemiddelde waarde in decibel. Een gemiddelde waarde over de hele dag, dat noemen we Lden (day, evening, night) en een gemiddelde waarde over de nachtperiode noemen we Lnight. Let wel: de geluidbelasting is dus een gemiddelde! Dat betekent dus dat de werkelijke geluidsniveaus hoger of lager uitvallen. Dat is afhankelijk van allerlei dagelijkse variaties, bijvoorbeeld hoe de wind staat en hoeveel verkeer er is op dat moment.”

Verbetering leefbaarheid

In de actieplannen nemen gemeenten maatregelen op waar dat mogelijk is. Monique: “Aan sommige omstandigheden kunnen gemeenten nu eenmaal niets veranderen, zoals de ligging van Eindhoven Airport. In de actieplannen geven gemeenten een prioritering aan van geluidsbeperkende maatregelen. Die zijn erop gericht om de leefomstandigheden van burgers verbeteren. Die inwoners mogen dan ook reageren op de actieplannen. Zodra de plannen af zijn, zijn ze in te zien op de websites van de zes gemeenten en die van de ODZOB.”