Samenwerking met waterschap Aa en Maas in pilot Indirecte Lozingen

Deuren wagenwijd open voor elkaar 
 

Hand in hand bundelen Rob Hoeben (Omgevingsdienst Zuidoost-Brabant) en Teun van Biljouw (waterschap Aa en Maas) hun krachten, kennis en ervaring in de pilot Indirecte Lozingen. Het uiteindelijke doel: effectief bijdragen aan een betere kwaliteit van het oppervlaktewater. Én aan de gezondheid van de inwoners van het gebied. Voor de kortere termijn is het doel van de pilot om meer grip te krijgen op de kwaliteit en hoeveelheid van afvalwater dat bedrijven indirect op de riolering lozen.

Dat bijdragen aan betere kwaliteit van het oppervlaktewater moet ook wel, want daarmee het is nog verre van voldoende gesteld. In 2027 moet de waterkwaliteit op orde zijn volgens de Kaderrichtlijn Water (KRW), die sinds 2000 van kracht is. Teun: “De kwaliteit van oppervlaktewater en daarmee de kwaliteit van afvalwater krijgt gelukkig steeds meer aandacht.”

Te vies of te veel

Het gaat in het ODZOB-gebied om tussen de 5.000 tot 7.000 bedrijven. Per stuk lozen ze per dag duizenden kuubs afvalwater op het riool. In deze pilot monitoren Omgevingsdienst Zuidoost-Brabant (ODZOB) en waterschap de kwaliteit en de kwantiteit van indirecte lozingen van dat industrieel afvalwater op het riool. Is dit afvalwater te vies of te veel? Dan overbelast dat de rioolwaterzuivering waar het uiteindelijk terechtkomt. En vervuilt het vervolgens het oppervlaktewater, bijvoorbeeld met een te hoge concentratie microplastic. In de pilot kijken ze onder meer naar de samenstelling van dit afvalwater en de hoeveelheid die bedrijven lozen, zodat er meer grip komt op de potentiële risico’s.

Van reactief naar proactief

Rob: “Vóór de pilot reageerden we reactief op het moment dat er problemen ontstonden in een rioolwaterzuivering. Bijvoorbeeld omdat er ineens water ‘aankwam’ met een vreemde samenstelling of stoffen erin die de zuivering ontregelen. Dat triggerde dan om op onderzoek uit te gaan. De pilot biedt nu de gelegenheid om proactief te werken: door samen te onderzoeken wat er precies in het afvalwater zit, kunnen we afwijkingen en excessen vroegtijdig signaleren en aanpakken.”

Samen

Als we praten over de pilot, valt regelmatig het woord ’samen’ in verschillende woordsamenstellingen. Hoe kun je zo efficiënt en goed mogelijk samenwerken om de doelen die de KRW stelt te halen? Onderling, en ook samen met de bedrijven die het afvalwater indirect lozen? En met de gemeenten, die weten waar de grote lozers zitten? “We hebben elkaar daarvoor hard nodig”, vinden ze allebei. 

Bevoegd gezag

Twee voorbeelden waar ze elkaar vinden en versterken: “Ik heb Teun nodig voor het nemen en analyseren van watermonsters. Die expertise hebben we simpelweg niet in huis”, zegt Rob. “En ik heb Rob nodig voor informatie over waar die bedrijven zitten die indirect lozen. Die kennis hebben de omgevingsdiensten en wij dan weer niet”, vult Teun aan. 

Teun noemt ook een uitdaging vanuit zijn positie: “Het waterschap is een toezichthouder, zonder bevoegd gezag. Wij kunnen een bedrijf niets verplichten. ODZOB heeft die bevoegdheden, in opdracht van de gemeenten en de provincie Noord-Brabant. Dus op het moment dat wij vinden dat er ergens iets moet gebeuren, hebben wij de omgevingsdiensten van Brabant gewoon echt keihard nodig.”

De twee organisaties zetten in deze pilot de deuren wagenwijd voor elkaar open. Ze hebben daarbij duidelijke en complementaire rollen:

• ODZOB staat als toezichthouder en uitvoerder bekend om zijn kennis van bedrijfsprocessen en de specifieke eisen die gelden voor het lozen van afvalwater. De toezichthouders bezoeken bedrijven, beoordelen of de vergunningen worden nageleefd en geven daarbij – waar nodig – concrete adviezen.
• Het waterschap fungeert als adviseur op het gebied van waterkwaliteit. Met expertise in laboratoriumanalyses en watermonstering ondersteunt de organisatie de inspecties. Deze rol is cruciaal om de kwaliteit van het opgezuiverde water te waarborgen. En ook om direct in te kunnen grijpen als de gemeten waarden de toegestane limieten overschrijden.

Het hele verhaal

Samen gaan ze op pad en kammen ze een industrieterrein uit waarvan ze weten dat er voor de pilot ‘interessante’ lozers zitten. Ze bezoeken die bedrijven samen. “Wat belangrijk is, is dat het bedrijf het hele verhaal en hetzelfde verhaal tegelijkertijd van ons allebei hoort”, licht Teun toe. “Samen staan we sterk en kunnen we een duidelijk advies uitbrengen of een aanschrijving onderbouwen.”

En zo doende leren ze van elkaars ervaringen en kennis: ODZOB, waterschap, gemeenten, provincie en bedrijven. Dat leidt niet alleen tot efficiëntere controles, maar zorgt ook voor een gedeelde verantwoordelijkheid voor de naleving van de KRW.

Na de pilot

De samenwerking stopt natuurlijk niet op 1 januari 2026. Rob blikt alvast vooruit: “Na deze pilot hebben we in kaart gebracht hoe we beter kunnen samenwerken en hoe we die samenwerking het beste kunnen voortzetten. Ook bekijken we dan waar welke expertises het beste thuishoren. Is het bijvoorbeeld een goed idee om als ODZOB zelf de expertise van watermonsters af te nemen en het analyseren ervan in huis te doen, omdat het gewoonweg niet realistisch blijkt om daarvoor – ik zeg maar wat – 800 keer per jaar het waterschap in te schakelen? We gaan het zien.”