“Het tempo waarin we veranderen moet te behappen zijn”
Dit voorjaar verruilde Marinus Biemans, tot voor kort lid van de Stuurgroep van het Regionaal Meetnet, zijn ambt als wethouder van de gemeente Deurne voor het directeurschap van een woningcorporatie. Toen de leden van het algemeen bestuur werd gevraagd wie interesse had om de vacante functie in te voelen hoefde Theo Geldens, wethouder in Valkenswaard, niet lang na te denken. “Luchtkwaliteit is een onderwerp dat al lang mijn aandacht heeft.”
Niet iedereen is iedere dag bezig met de luchtkwaliteit, maar Theo Geldens misschien toch wel. “Het onderwerp heeft mijn aandacht, om twee redenen. Allereerst omdat ik een dochter heb met luchtwegproblemen. Daarnaast omdat ik me er soms over verbaas hoe weinig aandacht luchtkwaliteit heeft. Ik heb eens deelgenomen aan een Europees programma om Afrikaanse landen te helpen een robuuste democratie te worden. Voor dat programma ben ik in Kampala geweest, de hoofdstad van Uganda. Wat me toen opviel: hier in het westen vervangen we vervuilende auto’s door schonere auto’s, vaak elektrisch. Die oude auto’s gaan naar Afrika. Daar zijn geen milieunormen en ook geen periodieke controles. De lucht bij ons wordt schoner, maar daar viezer. En als het Saharazand uit Afrika ons bereikt, zou het fijnstof van daar ons dan niet bereiken? Het is één wereld. Met het verplaatsen van de problemen schieten we weinig op.”
Volgens Geldens heeft Nederland in vergelijking met veel andere West-Europese landen bepaald geen beste luchtkwaliteit. “Bovendien staat onze regio aan de vooravond van een grote groeisprong, met 100.000 extra woningen. Dat betekent meer bewoners, meer vervoersbewegingen over de weg en door de lucht, meer transport en dus meer druk op de luchtkwaliteit. Wat mij betreft is een Regionaal Meetnet Luchtkwaliteit dan ook een harde noodzaak. We hebben inzicht nodig in de luchtkwaliteit en moeten kunnen zien op welke momenten en waardoor de luchtkwaliteit soms niet op orde is en wat we kunnen doen om de luchtkwaliteit te verbeteren. En zeg niet dat het niet kan. We zijn er ook in geslaagd het gebruik van drijfgassen in spuitbussen te verbieden, waardoor het gat in de ozonlaag zich kon herstellen. Als we willen kunnen we veel. Maar het begint met bewustwording van de situatie en onze rol in het probleem.”
In de bres
Dat economische belangen soms botsen met ons streven naar schone lucht is een open deur. Geldens: ‘Steeds meer mensen springen in de bres voor de kwaliteit van de leefomgeving. Daar ben ik op zich hartstikke blij mee. Ik zie het als mijn opdracht de samenleving mee te nemen in onze ambitie: een gezondere woonomgeving. Maar we hebben ook onze economie nodig. Het moet anders, maar dat kan niet acuut. We kunnen morgen niet Eindhoven Airport sluiten, alle brouwerijen sluiten en de agrarische sector op slot doen, al was het maar omdat veel sectoren de afgelopen jaren enorm hebben geïnnoveerd. Laten we voor de ombuigingen een tempo hanteren dat te behappen is. Dan verminderen we de weerstand tegen de maatregelen die uiteindelijk toch een keer genomen moeten worden en komen we uiteindelijk sneller op de plaats van bestemming.’
Niet verbieden maar stimuleren
Er ligt voor het Regionaal Meetnet een voorstel voor een overgangsjaar 2025 en het uitwerken van een vervolgscenario voor 2026 en verder. Geldens: “Het is goed om met elkaar te bespreken hoe we het meetnet kunnen borgen. Voor mij staat als een paal boven water dat we het meetnet nodig hebben. Ik ben van mening dat we de luchtkwaliteit continu zouden moeten monitoren en langjarige gegevens moeten verzamelen, vanuit onze zorgplicht richting burgers. Daar zal ik me blijvend hard voor maken. Daarom zal ik de komende tijd gesprekken aangaan met alle partners, in de hoop dat alle deelnemende gemeenten op termijn bereid zullen zijn, naast deelname aan het Regionaal Meetnet, ook het Schone Lucht Akkoord te tekenen. Dat is een nuttig hulpmiddel. Er zitten bijvoorbeeld laagdrempelige en goedkope stappen in, zoals een aanbeveling geen hout te stoken op momenten dat de rook en het fijnstof niet goed weg kunnen, met redenen omkleed. Helpen en stimuleren werkt sowieso veel beter dan mensen op de vingers te tikken en bijvoorbeeld te verbieden hout te stoken.”
Volgens Geldens leefden onze voorouders hand in hand met de natuur. “Wij zijn dat grotendeels verleerd. Lange tijd dachten we dat we de natuur naar onze hand konden zetten, maar dat is een illusie. We moeten het in symbiose met de natuur doen, bijvoorbeeld woningen bouwen die echt passen in het landschap in plaats van het landschap te vernietigen. In Lage Heide, een nieuwbouwwijk in Valkenswaard, is ons dat aardig gelukt.”
Rik Thijs, Hagar Roijackers en Theo Geldens vormen samen met ambtelijke ondersteuning en de secretaris, de Stuurgroep Regionaal Meetnet. Zij vertegenwoordigen de drie financierende partners (Eindhoven, provincie en ODZOB) van het Regionaal Meetnet.
Stuurgroeplid Theo Geldens