Het is niet zichtbaar, er wordt drinkwater, frisdrank en bier van gemaakt én het is van levensbelang. Grondwater. Ongemerkt lopen we er de hele dag overheen, want het zit overal in de bodem. Het grondwater dient ook voor industriële processen en om gebouwen op temperatuur te houden. Belangrijk dus dat er genoeg van is en van goede kwaliteit. Het team Grondwater van de Omgevingsdienst Zuidoost-Brabant (ODZOB) ziet hierop toe. “Het is echt mensenwerk, dat is het leuke ervan”, zegt vergunningverlener Spencer Creemers.
Het twaalfkoppige team zet alles op alles om ons grondwater, en daarmee ons drinkwater, te beschermen. Van vergunningen regelen en meldingen verwerken tot adviseren en toezicht houden. In alle Brabantse gemeenten. Bij de wirwar aan regels die hierbij komt kijken, denk je niet meteen aan mensenwerk. En toch draait een groot deel van het werk om mensen. “Het papierwerk is het minst leuk”, vertelt Spencer. “Het gaat mij vooral om het regelen, om iets mogelijk maken. Een projectontwikkelaar komt bijvoorbeeld met een warmteplan voor een gebouw. Volgens de regels is het plan niet uitvoerbaar. Dan bekijken we gezamenlijk hoe het wel kan.”
Wezenlijk onderwerp
Volgens technisch adviseur Manon van den Boogaard gaat het ook om een wezenlijk onderwerp: de bescherming van ons grondwater. “Dat is niet zomaar iets”, zegt ze. “Hierover meedenken met een gemeente die voor een bouwplan rekening moet houden met de regels, is gewoon mooi. Ik geef advies, stuur bij waar nodig en help waar mogelijk. Ook heel leuk, en soms een uitdaging, is om de praktijk terug te koppelen naar degenen die de regels maken. Je kunt laten zien wat er gebeurt, hoe regels uitpakken en samen nadenken over hoe je ze kunt aanpassen om toch het doel te bereiken.”
‘Op maandagochtend sta ik bij boer Harm met mijn poten in de klei.’
Poten in de klei
Samen gaan staan voor dat doel is ook wat Youri van Vessem aantrekt in zijn functie als toezichthouder. “Én de variatie van mensen met wie ik te maken heb. Op maandagochtend sta ik bij boer Harm met mijn poten in de klei. Een uur later zit ik met een directeur en drie advocaten om tafel, omdat er iets niet goed is gegaan. Die contrasten maken het werk heel bijzonder. En ook dat we actief meedenken en creatief tot oplossingen komen.”
Stop op onttrekkingsvergunningen
Het team regelt ook de vergunningen voor het oppompen van grondwater voor drinkwatergebruik én voor onttrekkingen van meer dan 150.000 kuub per jaar. Omdat het grondwatersysteem in Brabant uit balans is, is er sinds september 2018 een stop op de afgifte van onttrekkingsvergunningen. “Door ons watergebruik en door de klimaatverandering verdroogt de Brabantse bodem”, legt Spencer uit. “Het diepe grondwater wordt niet aangevuld door twee jaar regen. We moeten dus zuinig zijn op ons water. Ook omdat de nationale drinkwatervoorraad hier in Brabant onder ónze voeten ligt.”
Bodemenergiesystemen
Een andere tak van sport van team Grondwater is het reguleren en controleren van bodemenergiesystemen. Steeds meer gebouwen en woonwijken zijn aangesloten op zo’n duurzaam systeem. Dat slaat warmte en kou in de bodem op voor het verwarmen of koelen van bedrijfspanden, woningen, ziekenhuizen, sauna’s en zwembaden. De toezichthouders controleren of een aanvrager de verleende vergunning naleeft. Gaat het om een melding, dan checken ze of de werkzaamheden volgens de regels gebeuren. In het uiterste geval leggen ze de werkzaamheden stil.
Stekker eruit
Bij Youri moest een keer bijna de stekker eruit bij de verduurzaming van een appartementencomplex. “Het bodemsysteem was al aangelegd, maar de architect was vergeten dat op de plek van de bron een huis moest komen”, vertelt hij. “Ze moesten de bron dus verplaatsen en tegelijkertijd het complex van warmte blijven voorzien. Iemand besloot toen om het water niet terug te voeren in de bodem, maar te lozen in het riool. Dit is in strijd met de vergunningvoorschriften. Tijdens de controle kwam ik daar achter en moest het systeem plat. Binnen tien minuten stonden er aggregaten. Dat was wel even spannend, ja.”
‘Het is na een jaar Omgevingswet nog steeds zoeken hoe de hazen lopen.’
Meer afstemming
Vanuit de taken heeft het team veel te maken met de Omgevingswet. De wet moet zorgen voor minder regels, ruimte voor lokaal maatwerk en betere en snellere besluitvorming. “Sinds de invoering, begin 2024, is er veel meer afstemming nodig, maar dat was ook het doel van de wet”, zegt Manon. “Het is na een jaar nog wel steeds zoeken hoe de hazen lopen.”
Uitdagingen
Het gevolg hiervan is dat vergunningprocedures langer duren. Spencer: “Het duurt even voordat wij het juiste advies van de juiste persoon krijgen. Ook de systemen voor start- en onderhoudsmeldingen laten nog te wensen over. Daardoor lopen wij, maar ook inwoners en bedrijven vast. We kunnen dus wel concluderen, dat we met de uitvoering van de Omgevingswet nog dagelijks voor uitdagingen staan.”

Toezicht op de aanleg van een gesloten bodemenergiesysteem.