In september vorig jaar is team Asbest gestart met het risicogericht beoordelen van sloopmeldingen. Het zorgt voor efficiënter werken en we besteden intensiever aandacht aan die bedrijven waar het nodig is. In gesprek met Hanneke Dekker, medewerker handhaving asbest (ODZOB), en Jordi de Ruijter, vergunningverlener asbest (ODZOB).
Jordi de Ruijter en Hanneke Dekker
Is er veel veranderd met de komst van de Omgevingswet?
Jordi: “In het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl) van de Omgevingswet staat dat het beoordelen van een sloopmelding met een asbestinventarisatierapport een basistaak is. Met de komst van de Omgevingswet zijn deze taken dus overgegaan naar de Omgevingsdienst Zuidoost-Brabant (ODZOB). Er zijn ook gemeenten die alle sloopmeldingen, dus ook zonder asbestinventarisatierapport, bij ons hebben neergelegd.”
Voor 20 gemeenten en de provincie Noord-Brabant zorgt team Asbest voor de volledige afhandeling van de sloopmelding: van de intake tot het beoordelen tot aan de outtake. Voor gemeente Eindhoven beoordeelt het team het rapport en brengt advies uit. Omdat de gemeente Eindhoven met veel sloopmeldingen te maken heeft, handelt de gemeente zelf de sloopmelding verder af.
Waarom zijn jullie sinds september vorig jaar gestart met risicogericht beoordelen?
Jordi: “Een betrokken werkgroep met diverse gemeenten had een verzoek ingediend om sloopmeldingen efficiënter af te handelen. Voorheen werden alle sloopmeldingen met een volledige toets beoordeeld. Ook hebben we afgestemd met de andere 2 Brabantse omgevingsdiensten, om een uniforme aanpak te realiseren. We hebben het volledige proces bekeken en zijn dat vervolgens gaan monitoren. Daaruit bleek dat we een groot aantal sloopmeldingen kunnen afhandelen met een eenvoudige toets. Vervolgens hebben we het Regionaal Uitvoeringsbeleid Asbest (RUB), specifiek voor de ODZOB, herzien. Dit in navolging van de positieve ervaringen bij risicogericht (asbest)toezicht. Tot slot is er een RUB voor asbest opgesteld en vastgesteld door het algemeen bestuur.”
Hoe werkt risicogericht beoordelen?
Jordi: “We gaan vooral aan de slag met aandachtsbedrijven: bedrijven die slecht(er) presteren beoordelen we intensiever. Zo werkt het ook met toezicht, deze bedrijven controleren we vaker.”
Hanneke: “Er zijn ook andere risicofactoren van toepassing. Denk bijvoorbeeld aan een asbesthoudend dakbeschot. Dat zijn flinke platen op een dak, je werkt op hoogte, hebt te maken met weersomstandigheden, platen die wel of niet los willen. Ook wordt er vaak met deze platen gegooid, wat asbest-emissie veroorzaakt. Dit is een sanering die wij als risicovol zien.”
Voor de sloopmeldingen heeft het team Asbest een aantal belangrijke factoren op een rij gezet die bepalen of het om een sloopmelding gaat die minder of juist meer aandacht nodig heeft, dit in relatie tot de risico’s voor mens en milieu. Als er een sloopmelding binnenkomt met een omvangrijk rapport met risicovolle asbesthoudende toepassingen en eventuele -verontreinigingen, wordt deze uitgebreid beoordeeld. Zo kan het team de uren per beoordeling beter verdelen.
Wat zijn de voordelen van deze manier van werken?
Jordi: “Je kunt op deze manier gemakkelijker je werk verdelen. En je hebt iets meer vrijheid: de bedrijven die meer aandacht nodig hebben, kun je die tijd ook geven.”
Hanneke: “Omdat we flexibeler zijn bekijken we of we bepaalde zaken projectmatig kunnen oppakken met andere handhavingspartners, om echt de probleemgevallen aan te pakken. Denk daarbij aan ketentoezicht.”
Jordi: “Op het moment dat je een overtreding of afwijking constateert wordt dat vastgelegd in de digitale checklist. Deze digitale checklist wordt verwerkt in een digitaal asbestdashboard. Het dashboard wordt iedere dag ververst en is dus steeds actueel. Deze data leveren we aan bij het Zuidelijk Keten Casus Overleg (ZKCO) en delen we met andere handhavingspartners, zoals de politie, het Functioneel Parket, IL&T, NLA (voorheen de Arbeidsinspectie), maar ook met de andere Brabantse omgevingsdiensten en Regionale Uitvoeringsdiensten in het zuiden van het land. Als omgevingsdienst hebben we een oor- en oogfunctie; wij geven signalen door aan de juiste handhavingspartner en treden indien mogelijk gezamenlijk op.”
Werk je veel samen in Brabant?
Jordi: “We wisselen informatie uit bij het ZKCO met de andere 2 Brabantse omgevingsdiensten, de RUD Zeeland en de 2 RUD’s in Limburg. We bespreken de bedrijven met elkaar die slecht naleefgedrag vertonen, het type overtreding en of we daar een trend in kunnen ontdekken. Vervolgens stellen we een top-10 bedrijven op die slecht naleefgedrag vertonen. Op deze bedrijven wordt intensiever toezicht ingezet. Als we weten dat een bedrijf in een andere regio slecht presteert, krijgt dit bedrijf in onze regio ook meer aandacht. Ook stemmen we de werkwijze zoveel mogelijk op elkaar af zodat de bedrijven gelijkwaardig worden beoordeeld.”
En landelijk?
Jordi: “We hebben zitting in de Landelijke Werkkamer Asbest van Omgevingsdienst NL. Daar worden documenten gedeeld om te zorgen voor een uniforme en landelijke werkwijze.”
Hanneke: “We werken met andere handhavingspartners samen bij asbest gerelateerde werkzaamheden bij bedrijven. Wanneer een aannemer bijvoorbeeld niet de wettelijke verplichte asbestinventarisatie laat uitvoeren voorafgaand aan sloopwerkzaamheden aan een gebouw van voor 1994, is de kans groot dat asbest wordt aangetroffen of beschadigd raakt. Door het niet opvolgen van deze regelgeving wordt niet alleen de omgeving maar ook zijn werknemers blootgesteld aan de gezondheidsrisico’s van asbest. Om dit zo efficiënt mogelijk aan te pakken wordt vaak de samenwerking met de NLA gezocht, zodat eventuele op te leggen maatregelen ook echt impact hebben op zo’n bedrijf. Daarnaast kan de NLA vanwege landelijke bevoegdheden zo’n bedrijf ook buiten de regio de nodige aandacht geven als hier aanleiding toe is. Alle signalen van een omgevingsdienst kunnen ze goed gebruiken.”
“Asbest valt onder de Zeer Zorgwekkende Stoffen (ZZS), dat wordt vaak vergeten. Er zijn jaarlijks meer asbestdoden dan verkeersslachtoffers. Je ervaart er niet direct gevolgen van, maar na 20 à 30 jaar wel. Mensen staan niet direct stil bij het gevaar, omdat het pas later tot uiting komt.”
Hanneke: “In de GGD-richtlijn, een in 2014 door de RIVM opgesteld rapport, zijn de gezondheidsrisico’s van asbest in woningen en publieke gebouwen omschreven. Hierin wordt aangegeven dat een eenmalige langdurige blootstelling of meermalig een geringe blootstelling aan asbest, al tot gezondheidsrisico’s kan leiden. Als oorzaak en gevolg echter zo ver, in dit geval vele jaren, van elkaar verwijderd liggen, dan denkt men vaak onterecht dat het minder kwaad kan.”
Hoe gaat het met het naleefgedrag?
Jordi: “Het naleefgedrag bij de meeste bedrijven is momenteel goed. Dat komt ook doordat we streng(er) controleren. Op het moment dat je dat weer gaat loslaten ga je denk ik ook weer terugvallen. Belangrijk dus om op deze manier te blijven werken.”
Risicogericht beoordelen is gestart als pilot met de gemeente Helmond.
Hein Urselmann, bouwplancoördinator gemeente Helmond:
"Asbest gerelateerde sloopmeldingen werden met de inwerkingtreding van de Omgevingswet per 1 januari 2024 een basistaak van, in ons geval, de ODZOB. Uit ervaring weten wij als gemeente Helmond dat de ODZOB de expertise in huis heeft om de sloopmeldingen met asbest op een meer dan juiste wijze voor ons te verwerken. Dit is dan ook de reden geweest dat wij als gemeente Helmond meteen hebben ingestemd met het verzoek om ons als pilot gemeente in te zetten voor het risicogestuurd beoordelen van de sloopmeldingen.
Vanaf 1 september 2023 zetten wij alle sloopmeldingen door die bij ons binnenkomen; de ODZOB neemt de sloopmeldingen in behandeling en verwerkt ze.
Vanaf 1 januari 2024 is de overgang naar het DSO vlot verlopen, wij krijgen geen sloopmeldingen meer binnen: deze gaan “onderwater” rechtsreeks naar de omgevingsdienst. Complimenten voor de ODZOB."